Overzicht van de poëzie van Albert Hagenaars

Goedemiddag dames en heren, dank u wel voor uw komst, voor uw belangstelling. Verder wil ik voorzitter Jack Paluch danken voor zijn welkomstwoord en Ewoud Willem van Doorn voor de gedichten die hij juist voorlas.

Nadat ik een paar maanden geleden de Sakko-prijs gewonnen had, ontving ik van Arsis het verzoek om mee te werken aan een middag die in het teken staat van mijn poëzie. Dat leverde een dilemma op: hoe kun je een relevant overzicht van ruim 25 jaar poëzie geven zonder dat het te oppervlakkig blijft en ook zonder dat het een saaie voorleesmarathon wordt voor het publiek? Ik bezoek aardig wat poëziebijeenkomsten maar ik merk vaak dat m'n aandacht al na een half uur ingespannen luisteren afneemt.

Om te beginnen besloot ik de voorleestijd te beperken tot in totaal anderhalf uur, verdeeld in twee blokken van elk ongeveer 45 minuten en gescheiden door een pauze. Ik heb er ook voor gekozen per bundel niet meer dan één gedicht te brengen en elk gedicht door een korte vertelling in te bedden in een context. Verder moest er veel variatie komen en ik meen dat te hebben gevonden door enerzijds vertolkers van mijn vertaalde poëzie te vragen op te treden en anderzijds muziek te laten horen die componisten bij bundels van me hebben gemaakt. U zult de Poolse en Indonesische versies hoogstwaarschijnlijk niet kunnen begrijpen maar het is op zich al boeiend te luisteren naar de klanken alleen. Poëzie kent tenslotte behalve betekenis uiteraard ook muzische elementen. Bovendien kan ik er met het inzetten van meerdere talen de nadruk op leggen dat ik een voorstander van de multiculturele samenleving ben en ook daarom veel met vertalers samenwerk. Zelfs vertaal ik ook veel gedichten uit de hele wereld via het Duits, Engels en Frans en langzamerhand ook Bahasa Indonesia. Door de korte voorbereidingstijd lukte het niet om, wat me aanvankelijk voor ogen stond, teksten in het Arabisch, Frans en Turks te laten horen.

Wim van Til, de grote kracht achter Poëziecentrum Nederland , was gelukkig bereid om na mijn lezing een interview af te nemen dat alsnog voor meer diepgang kan zorgen. Om het spannend te houden, hebben we dat niet samen voorbereid. Ik heb er dus geen idee van met wat voor soort vragen hij zal komen. Ik heb hem wel gevraagd me niet te sparen. Ik geniet als bezoeker zelf altijd meer van vraaggesprekken die gebaseerd zijn op verrassingen dan op voorgekookte dialogen. Liever een rammelend interview met spontane momenten dan een perfecte tekst met gladde praatjes die in samenspraak zijn voorbereid!

Goed, genoeg ingeleid nu...

Ik wil u meenemen op een tocht die surrealistisch begint en via expressionisme, traditionele gedichten en autonoom talige teksten naar de spirituele poëzie voert waar ik nu al een tijd intensief mee bezig ben.

Mijn eerste gedicht schreef ik in 1970 en ik was toen 15 jaar. Ik weet nog dat het een rijmend sonnet was dat over de verraderlijkheden van de liefde ging. Jammer, voor mijzelf althans, dat ik het niet meer heb.
In de jaren zeventig was de experimentele golf definitief voorbij en ook de reactie daarop, van dichters als Bernlef, K. Schippers en Armando. In de poëzie was een vorm van neo-Romantiek populair, die mij absoluut niet aansprak.
Toch kregen de Vijftigers in de schoolboekjes nog veel aandacht. Gelukkig werd er in alle vier de talen die ik in m'n vakkenpakket had, door inspirerende leraren veel aandacht gegeven aan poëzie en dat had z'n werking. Zo kon ik al vroeg kennismaken met het werk van o.a. Rimbaud, Paul van Ostayen, Paul Celan, Marsman en vooral Baudelaire, dichters met wie ik nog steeds bezig ben. Toch hadden die dichters op dát moment nauwelijks invloed op m'n eigen vroege gedichten. Ik was op m'n zeventiende, achttiende vooral bezig met open teksten zonder vorm, die uit lange reeksen associaties bestonden. Eigenlijk hadden ze een sterk surrealistisch karakter, al kende ik de naam van die richting toen misschien nog niet. In 1973 bracht ik in eigen beheer het boekje Alter Ego uit, dat uit dergelijke teksten bestond, gevolgd in 1974 door Gedichten. Van beide zijn niet meer dan vijf exemplaren gemaakt, door middel van goed carbonpapier en grote nieten uit een machine van m'n vader die toen meubelstoffeerder was.

Een voorbeeld van zo'n tekst zal ik nu lezen. Hij is nooit voorgelezen, nooit gepubliceerd, en met goede redenen:

*

reimerswaalverwant staar ik
polders vol graan en zomer
en fiets ik machtig dijk en zon
langs eendracht en tholen
en klokverwijderd luister ik
kerkgeruis naar verten hooi…
ik verzwijg ademloos de stilte
brabant rust hoogruimtend zwaar

Ik tekende en schilderde ook veel, m'n ambities waren zelfs veel meer gericht op de beeldende kunst dan op de literatuur. In 1977, ik was inmiddels 22 jaar, had ik een eerste grote expositie in Dreux, Frankrijk, waar ik toen veel verbleef, en in het daaropvolgende jaar opende ik Galerie Valckesteyn in de Koevoetstraat in Bergen op Zoom. De galerie werd al meteen een ontmoetingspunt van jonge kunstenaars zoals o.a. Jacques Bakker, Bert Bevers, Frans Mink, Albert Moelker en Frank Witte, namen die de meesten van u wel zullen kennen. Bert Bevers en Frans Mink waren ook bezig met poëzie en het was dus niet vreemd dat we al snel literair contact hadden.
Frans Mink had een poëzie-uitgeverij, WEL, en voerde een actief beleid. Hij was altijd op zoek naar nieuw talent en vond mijn schrijfsels interessant. Hij vroeg dus of ik een bundel bij WEL wilde uitbrengen. Ik bracht er teksten voor samen, die een beroep deden op de emotie, de vervoering, de trance, vandaar ook de titel Stadskoorts. Hier is een kenmerkend gedicht uit die bundel.

*

sluip haar rokken van gras
getroffen val ik eeuwen
diep in haar vermogen
klassieke minnaars te wurgen
met nylongreep in grijns
en met holle ogen onder verf
staat zij zwart geblakerd
ziek van pijn, en verkrompen

De kritiek was overwegend negatief. Een krantenkop luidde ‘Debuut van Hagenaars stinkt naar zweet en bloed'. Een andere recensent beperkte zich tot slechts één regel: De auteur heeft weinig te zeggen en hetgeen hij zegt blijft dan nog beperkt tot wat onsamenhangend en onbenullig geklets!
Ik schrok daar wel van en wilde koste wat kost een herkansing. Mede hierdoor ging ik veel meer tijd besteden aan het schrijven, wat ten koste ging van het schilderen.  
In 1980 stopte ik, ook om andere redenen, na twee seizoenen en zo’n twintig exposities, performances en andere activiteiten, met Galerie Valckesteyn. Vanaf toen zat ik vaker in Frankrijk, eerst in Chartres, later in Parijs. Ik schreef er de sterren van de hemel. Het was wegens chronisch geldgebrek een moeilijke maar toch ook een vruchtbare periode.

In 1982 verscheen dan m'n tweede bundel: Spertijd. Eigenlijk vormt Spertijd het echte debuut. Er zit veel minder vrijblijvendheid in. De reacties waren nu heel wat positiever.
Deze gedichten hadden interpunctie, een traditionele vorm met strofen en wendingen en ze waren in een strak concept gevat: een openingsvers plus drie reeksen van elk elf gedichten. Inhoudelijk hadden de teksten betrekking op respectievelijk: 1) steden die ik op Europese reizen had bezocht, 2) Parijs, waar ik toen dus vaak zat en 3) de nacht, de tijd dat ik destijds meestal schreef.
Uit Spertijd lees ik nu een gedicht dat aan m'n vader is opgedragen. In Parijs realiseerde ik me pas goed dat ik veel vrijheid had om te reizen. Mijn pa had dat juist gewild. Voor hem was een inschrijving bij de marine de enige kans om iets van de wereld te zien. Net voor hij die stap ging zetten, brak de oorlog uit. Het wrange was dat hij wel degelijk in het buitenland belandde maar zonder enige vrijheid, hij kwam in verschillende Duitse kampen terecht. Het gedicht dat ik over deze tegenstelling maakte, deed voor het eerst van zich spreken in Montreuil, de Parijse voorstad waar een grote marché aux puces of vlooienmarkt was, waar ik uit geldgebrek regelmatig boeken haalde. Daarom heet het gedicht Montreuil. Ik lees het in het Nederlands, daarna zal Hellen Alblas, die docente Engels is en jarenlang actief was voor de stichting Podumcultuur, de Engelse vertaling door Cathy East uit Californië voorlezen. Deze vertaling verscheen tegelijk met de derde Nederlandse druk in 2000.

MONTREUIL Voor mijn vader Door de mortel van Montreuil loop ik een verlaten zondag uit, in de klanken van een bekende opera denkend aan jou en je drang naar zee, verre landen. De versie van thuis, door jou zacht mee gezongen, overstemt die van hier, schallend uit schrale kozijnen. En nog verder vrouw ik je vleugels in me open: duizelend aan de kunst van Parijs, op een viaduct over de Périphérique, schommel ik weer in de loverrijke hof, jij duwend in de diepte, ik een en al hoogtevrees boven de barakken vol honger van Zuffenhausen en Fellbach, en honger nog, tot tussen de zeemeeuwen van onze geboortestad, krijsend om het witst. Heimwee, in zwarte zwermen, snerpende aria’s.

MONTREUIL For my father Through the mortar of Montreuil , I walk out from an abandoned Sunday, in the sounds of a well-known opera, thinking of you and your urge for the sea, far lands. The version played at home, you softly sang along with, there, drowns out the one here, deafening from chapped window frames. And still further I unfold your wings in me:   staggering on the coast of Paris , on an over-pass of the Péripherique, I am swinging again in a dense foliage; you pushing from the depths, me, dizzying above the prison barracks   full of hunger in Zuffenhausen and Fellbach, and higher still, amongst the sea gulls of our native town, screaming in white. Homesick, in black flocks, piercing arias.

Hellen Alblas tijdens haar lezing van Montreuil. Foto: Marco Malm.

De poëzie werd steeds belangrijker in m’n leven en na een paar jaar verscheen de bundel Intriges. Ook deze bundel was thematisch opgebouwd. Het onderwerp was vervreemding en de bezwering daarvan. Intriges telt vier reeksen van elk tien gedichten. De laatste reeks handelt over de taal als onbetrouwbaar medium.
Ik lees uit de eerste afdeling het gedicht Zekerheid voor. Daarna zal Ann-Dorit Schonemann de Deense vertaling laten horen, die zij zelf samen met Connie Jensen maakte. Ann-Dorit woont al lang in Nederland en spreekt behalve Deens ook vloeiend Duits, Engels en Nederlands.  

ZEKERHEID De dreigende lucht van oud groen. De bladeren die nauwelijks aan de indruk onttrokken worden, dat hij door een vergeten veld gaat en vastloopt. Stilte, en dan de eerste zware druppels weer. Inkt in zuigend gras en verder binnenwaarts nog, op het gesloten graf. De zekerheid dat ik schrijf, rustig thuis, aan het raam met uitzicht op deze stad. Lawaai vanuit de diepte der boulevards.   Tóch dacht ik even weer verdwaald te zijn, te zoeken naar iets, of iemand, krampachtig eigenlijk, alsof ik zélf van afhing.

SIKKERHED Den truende luft af gammel grøn. Bladene som næppe undgår indtrykket af at han går igennem een glemt mark og løber fast. Stilheden og så de første tunge dråber vejr. Blæk i sugende græs og endog endnu længere inde, på den lukkede grav Sikkerheden at jeg skriver, trygt hjemme, ved vinduet med udsigt over denne by. Larm fra boulevardernes dybde. Dog troede jeg et øjeblik igen at være faret vild, søgende efter noget, eller nogen, krampagtigt egentlig, som afhang jeg selv deraf.

Ann-Dorit Schonemann. Foto: Angele Olearnik

De vierde en laatste afdeling heet Linguisticum en is de meest abstracte en daardoor ook minst toegankelijke. Het is tevens de minst representatieve poëzie die ik schreef. Het is dan ook een vreemde speling van het lot dat juist deze reeks al zés keer werd gepubliceerd.
Zo werd hij o.a. als aparte bundel uitgegeven, door Hubert Wellenstein, een in Luxemburg residerende Nederlander, die cultureel actief was met de door hem opgezette beweging Double You, waaronder ook een uitgeverij ressorteerde. Dankzij Hubert Wellenstein verscheen deze editie in het Nederlands, Duits, Engels en Frans, zowel in een internationale handelseditie als een gelimiteerde luxe-uitgave met originele tekeningen van Mart Franken.  

Ik was o.a. door een steeds groter wordende gedrevenheid meer geïnteresseerd geraakt door wetenschappelijke achtergronden van taal en poëzie. Vandaar dat ik invloed onderging van een richting in de Nederlandse poëzie die vaak autonome of Raster-poëzie wordt genoemd, naar het tijdschrift Raster. Dichters die aan deze stroming een talig gezicht gaven, zijn o.a. Hans Faverey en Gerrit Kouwenaar. Eén van hun voorlopers was Stéphane Mallarmé, die ik op de middelbare school al was tegengekomen. Ook speelde de correspondentie die ik in die tijd voerde met de Brusselse dichter Phil Cailliau een rol.

Ik lees het eerste en tevens het meest toegankelijke gedicht plus het laatste gedicht van Linguisticum en daarna hoort u de Duitse en Engelse vertaling. De Duitse vertaling is gemaakt door Michel Malm en wordt gelezen door Helge Herzmann. Helge komt uit Duitsland, is familie van Michel Malm en woont nu drie maanden in Bergen op Zoom. Hij is naar Nederland gekomen voor een studie SPW. De Engelse tekst is van Sandi Stromberg uit Texas en wordt gelezen door Hellen Alblas.

LINGUISTICUM I Nogmaals het stoten tegen de barst: vorm van jaren breekt open op een taal waaruit poëzie verstuift. Haar taal onherstelbaar om me heen met dit ene verschil: dát vooral niet.

LINGUISTICUM   I Abermals dieses Hacken in den Riss: Form seit Jahren schon, aufbrechend auf einer Sprache woraus Poesie zerstäubt. Ihre Schale irreparabel um mich herum. Mit diesem einen Unterschied: kein Erstaunen. Bloss das nicht.

LINGUISTICUM   I Once again the knock against the crack: the shape of years prizes open a language from which poetry blows away. Her shell in pieces round about me. Wih this one difference: no surprise. Above all, not that.

V.l.n.r.: Hellen Albas, Helge Herzmann en Albert Hagenaars. Foto: Sittiwahyuningsih.

X   De woorden leegte, aan de randen nog gekruld, maar niet lang méér.

X Die wörterne Leere,   an den Rändern noch gekräuselt, aber nicht lange mehr.

X The words, an emptiness, still curled at the edge but not for long.

Kort daarna maakte de pianist Jan Walraven een compositie bij elk van de 10 teksten van Linguisticum. Deze muziek werd al vaak uitgevoerd, ook op podia in o.a. Polen, Tsjechië en Italië, en er werd een CD van gemaakt, met voordracht van Jessine Monaghan uit New York, die als advocaat op het Europese hoofdkantoor van General Plastics in Bergen op Zoom werkte. Momenteel zit ze alweer vele jaren in Washington DC.
Hubert Wellenstein maakte het mogelijk dat Linguisticum als een waar Gesamtkunstwerk opgevoerd werd in een choreografie van Anne-Louise Beenen, uitgevoerd door de danseres Madeleine Benjert. Hij slaagde er ook in om dit totaalproduct op het programma Luxemburg Culturele Hoofdstad 1995 te krijgen!
Jan Walraven, die ook verantwoordelijk is voor de activiteiten van Stichting In den Wouwdfluit in Wouw, zal nu een korte toelichting geven op zijn vertaling van Linguisticum en daarna de betreffende nummers laten horen. Jan, het woord is aan jou:

Jan Walraven. Foto: Marco Malm.

(Peter Hoevenaars laat nu Linguisticum X van de CD horen.)

PAUZE

Nadat Linguisticum verschenen was, publiceerde ik lange tijd geen poëzie meer. Dat had drie redenen:
1) Ik was vastgelopen in de leegte en stilte die Linguisticum noodzakelijk opriep. Interessant maar het was ook een doodlopende weg gebleken.
2) Ik richtte me daarom vooral op proza. Ik publiceerde twee romans en schreef ook een aantal korte verhalen.
3) Ik had een eigen bedrijf opgericht, een uitzendbureau voor leraren annex taalinstituut, dat ook veel tijd en energie opeiste.
De poëzie bleef beperkt tot een enkel los gedicht, gelegenheidswerk, en de bundel Tropendrift, die tergend langzaam vorderde.  

Na zeven jaar, eind 2001, stopte ik met de zaak en kon ik eindelijk weer meer tijd aan de poëzie besteden. Dat ging meteen goed. In sneltreinvaart werd nu het project Tropendrift afgemaakt. Maar nu eerst wat anders….

In 2004 was het 25 jaar geleden dat ik officieel debuteerde. Ter gelegenheid hiervan nodigde Frans Mink me uit om een bundel uit te brengen bij zijn nieuwe uitgeverij Zinderend. Ik besloot daarin een selectie samen te brengen van de gedichten die al die jaren nooit een plaats in een bundel hadden gevonden, omdat ze niet in het concept pasten. Uit alle hoeken en gaten werden wees gebleven gedichten opgejaagd en naar deze bundel opgedreven. Vandaar de titel Drijfjacht. Uiteindelijk had ik zoveel materiaal dat er toch weer een compositie kon worden gemaakt.
Ik lees uit Drijfjacht het gedicht 'Dempet, Java' uit 1993, vertaald door Ning Suyoto. Het beschrijft de ontmoeting met het meisje dat 12 jaar later mijn vrouw zou worden en is dus opgedragen aan Siti. Het was de bedoeling dat na de Nederlandse versie Salmon Simanjuntak de Indonesische vertaling zou voorlezen maar die moest vandaag onverwacht werken. Daarom lees ik die tekst zelf.

DEMPET, JAVA Untuk Sitiwahyuningsih Tersembunyi di bawah ribuan nyiur, antara sungai–sungai dan birunya gunung, di sini terletak sebuah desa halnya tempat yang seharusnya terjadi dari suatu perbuatan, kecuali di sebuah syair tentang nafsu yang di naungan ini akan membawa ranum tanpa memar, dari seorang gadis hingga wanita. Dan kamu, hanya kamu mau mengerti apa arti tertutupnya rumpun bambu yang gemuruh, setelah kata terakhir, masih terlalu jauh.

DEMPET, JAVA Voor Sitiwahyuningsih Verscholen onder duizend palmen, tussen rivieren en blauwe bergen, ligt hier een dessa als plaats van handeling die uit moet blijven, tenzij in een gedicht over verlangen dat in deze schaduwen zal rijpen zonder schade van meisje tot vrouw.   En jij, alleen jij wil begrijpen wat het bamboe ruisend sluit na het laatste woord, nog zo ver weg.

Ik maak noodgedwongen weer een sprong, ditmaal van Java naar Polen. Tijdens een reis door Oost-Europa bezocht ik Auschwitz, de kampen 1 en 2. Dat maakte natuurlijk een grote indruk op me. Al dezelfde dag van het bezoek begon ik aan een gedicht. Ik wilde het zo herkenbaar mogelijk houden en beschrijf er het grote verschil in tussen het lieflijke plaatsje Oświęcim, dat is de Poolse naam, en het complex van kampen dat onder de naam Auschwitz bekend staat.
Na de Nederlandse versie leest Irena van Veggel-Nycek de Poolse versie van Roman Krzos, die zelf niet aanwezig kon zijn. Deze vertaler, die momenteel leraar Nederlands in Polen is, woonde jarenlang in Steenbergen maar sinds zijn huwelijk vorig jaar in Katowice, en dat is toch al gauw 1400 km van de Rembrandtstraat. Irena woont al twintig jaar in Nederland, zij komt uit de buurt van Warschau.  

AUSCHWITZ Oświęcim is a charming, green town. To understand its uniqueness  you should take a walk down the streets, feel the atmosphere. Voor de zoveelste maal deze nacht leg ik de toeristenfolder op het kastje, veeg het zweet van m’n voorhoofd. De stilte drukt op de oren. Dan slaat een erfhond in de verte aan, en nadert kort daarop een trein. Het moet een goederentrein zijn: hij blijft maar voorbijkomen…

AUSCHWITZ Oświęcim is a charming, green town. To understand its uniqueness you should take a walk down the streets, feel the atmosphere. Po raz kolejny tej nocy Kładę przewodnik na nocnej szafce Ocieram pot z mojego czoła Cisza uciska me uszy W oddali kundel ujadać zaczyna Nadjeżdża pociąg po chwili To musi być towarowy pociąg: Koniec nie nadchodzi...

Irena Nycek leest de Poolse vertaling van Auschwitz. Foto: Marco Malm.

Auschwitz is nooit gepubliceerd en waarschijnlijk blijft dat zo. Het is zojuist voor het eerst voorgelezen.

Eind 2003 verscheen, tegelijk in het Nederlands en Engels (een vertaling van John Irons) de bundel Tropendrift, die ik zelf als mijn hoofdwerk zie. Ik heb er beetje bij beetje bijna twintig jaar aan gewerkt, vanaf de eerste keer dat ik Indonesië bezocht, in 1983. De structuur is gebaseerd op de vormen en symbolen van de Boeddhistische tempel Borobudur, die vlakbij Dempet staat, het geboortedorp van mijn vrouw, de dessa waar wij 's zomers wonen.
Tropendrift is de eerste bundel van een periode waarin de spiritualiteit overheerst. Ik hoop hier nog lang mee bezig te blijven.
Ik lees uit Tropendrift het gedicht Imogiri. Dat is de naam van de begraafplaats van de sultans van Mataram, de grote tegenspelers van de VOC. Na een bloedige, door Mataram verloren oorlog ontbonden de Nederlanders het sultanaat en vervingen het door twee kleinere, dat van Yogya en dat van Solo.
De begraafplaats ligt bovenop een berg. De trappen zijn aan weerszijden voorzien van stenen slangen die als spirituele bewakers fungeren. Indirect speelt op de achtergrond de Tweede Wereldoorlog een rol. In het boek krijgt die een steeds duidelijker rol.
Daarna leest Hellen Alblas de Engelse vertaling van John Irons, die in Denemarken woont en dus ook moeilijk aanwezig kon zijn.

IMOGIRI Ook tussen de slangen met hun opengebeitelde bek, bestegen we hand in hand de Trappen naar de Hemel. We overzagen het eiland onder toeziend oog en god, wat hield ik van dit zoveel sterkere land in jou. We waren jong, verscholen ons nog achter lust. Onze toekomst spande zich in mijn argeloos lid, van jouw vader naar mijn moeder. Schrale kinderen. De zalfpot voor de geboorte al geleegd. We brandden wierook, gooiden munten, strooiden zelfs bloemen, maar jij was al gebeten; je wens smaakte ijzerzoet. En ik strooide maar door, strooi nog elke nacht, tot ik hun bevelen in de mijne hoor, jou niet meer zie.

IMOGIRI Between the snakes, with their open-chiselled mouths, we ascended, hand in hand, the Steps to Heaven. We overlooked the island, under watchful eye and god, how much did I love this country, so much stronger in you. We were young, still concealing ourselves behind desire. Our future stretched in my guileless member, from your father to my mother. Meagre children. The salve-box already emptied prior to birth. We burned incense, cast coins, even strewed flowers, but you had already been bitten; your wish tasted iron-sweet. And I kept on strewing, do so every night, until I hear their orders in mine and see you no longer.

Ik ben er trots op te kunnen melden dat de bundel inmiddels in het Bahasa Indonesia is vertaald, door de dichter en theaterman Landung Simatupang, en dat ook voorzien is in een cd met gamelanmuziek, die gebaseerd is op deze Indonesische vertaling.

Dan kunt u nu luisteren naar een deel van het eerste nummer van de dubbel-cd Tropendrift van de Amerikaanse componist Dirk Stromberg. Die verkoos de Nederlandse titel boven de Engelse van vertaler John Irons, een Engelsman die Nederlands studeerde en al tientallen jaren in Scandinavië woont. Dirk vindt de Nederlandse titel sterker. Hij vertelde o.a. het volgende over de achtergrond van zijn muzikale avontuur. Ik heb dit stukje even in het Nederlands vertaald.

Het eerste nummer van Tropendrift wordt op overrompelende wijze geopend door de welluidende en vooral krachtige stem van musicus Douglas Cohen uit New York.
In de pauze hoort u meer nummers van de cd. Daarna volgt het interview door Wim van Til.  

Bedankt en tot straks!  

ACHTER DE SCHUREN  

Achter de schuren, de geteerde planken,
vond een ander leven plaats.

Daar ritselde het, en dan weer
was het soms ook veel te stil.

Ik zong er over haar vrijer, zo lang al
dood onder in de sloot, zag van hier  

hoe de straaljagers van de nabije basis
botsten en brandend uit de hemel vielen

en voelde hoe ik buiten mezelf raakte,
even alleen een snokkend snijden hoorde,

toen ik m'n konijn gevild zag hangen,
het bloed nadruipend uit z'n lege kassen.

Het sprak over het laatste licht:
de glimlach en zachte handen van vader

en ik wist, hij had gelijk de kapelaan;
alleen het vleselijk omhulsel verdween.

Maar nu: als de ziel wel zonder woorden kan,
hoe hem dan te ontdoen van al wat wringt?

(Een gloednieuw gedicht als reservetekst, wegens tijdgebrek niet meer voorgelezen)