GEDICHT ‘PARAMARIBO’ IN BLOEMLEZING OVER CARAÏBISCHE POËZIE

In 2016 maakte Albert Hagenaars een reis door Suriname. Hij bezocht het binnenland, de grensplaatsen Albina en Nieuw Nickerie maar bracht de meeste tijd in Paramaribo door, de fascinerende hoofdstad, waarvan het historische centrum nog steeds uit talrijke houten panden en een karakteristiek stratenpatroon bestaat; reden voor de Unesco dit aanhoudend bedreigde erfgoed te helpen beschermen.
 
Hij schreef er het gedicht ‘Paramaribo’, dat jarenlang een duister bestaan in z’n toverdoos leidde, tót de kans zich voordeed het te laten opnemen in het ‘Album van de Caraïbische Poëzie’, verschenen in april 2022.
 
Samenstellers Michiel van Kempen en Bert Paasman verzamelden voor de uitgave 400 gedichten en aanverwante teksten en lieten zich adviseren door een tiental cultuurdragers. Uiteindelijk bleef een derde van het corpus over. De betreffende bijdragen verschenen samen met tal van illustraties, al dan niet historische foto’s en kaartmateriaal in wat al meteen een standaardwerk genoemd mag worden.

In de winter van 2019-2020 maakte Albert Hagenaars een tweede Caraïbische reis, ditmaal naar Curaçao.









Noraly Beyer schreef het voorwoord, beide samensteller tekenden voor de inleiding en verantwoording.
 
‘Paramaribo’ doorstond de selecties en is, vergezeld door een kunstwerk van Rihana Jamaludin, te vinden op pagina 119 in hoofdstuk zeven, dat zich op identiteit en discriminatie richt.




PARAMARIBO
 
Uit het regenwoud gesleept en verzaagd,
in elkaar geslagen van hut tot residentie,
aangehecht met ras na ras, zindert hier
 
tussen savanne en Atlantisch slijk, deze stad.
 
Onze verhalen uit de vertes van de wereld,
overgeleverd en vervormd in scharende
talen, gewagen van bloed, schuld en eer,
 
kortstondig schokken aan duistere heupen.
 
Onder laag na laag na laag schroeit
de schande; nooit genoeg te zijn begaan
met wat eigen vreemden is aangedaan
 
op plantages, erven, de ringmuur van het fort.
 
Want in kluizen broeien aktes, idealen
en leugens verborgen in prijzen
van hout, bauxiet en goud, aardolie.
 
Wij zijn één. Wij vergeven, geven alles
 
in feesten, lijf en leden, laaiend leven.






Rihana Jamaludin maakte haar werk ‘In de stad’ in een gemengde techniek m.b.v. een linodruk en rollerpainting.

 
 
 
ENKELE FOTO’S


Het “Atlantisch slijk”. Foto: Albert Hagenaars, 2016





Herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de Decembermoorden in 1982.
Ringmuur Fort Zeelandia. Foto: Albert Hagenaars, 2016





Fort Zeelandia. Foto: Albert Hagenaars, 2016




ENKELE ANDERE GEDICHTEN





NACHT
 
Tropennacht, karbonkelsterren aan het firmament,
Het zwoel gewelf waaruit de bleke maan
Schaduwen van weemoed achter lemen hutten zendt
En schimmige geraamten triest vergaan.
 
De schurftige kokosstammen met verziekte huid
Kreunen in de dorre grond van dorst.
Het landhuis, een verlaten bruid,
Droomt hooghartig boven krullengeborduurde gevelborst.
 
Een negerin gaat door de nacht
Gevangen in betovering der dingen;
En de lucht wordt zwaar van angst en macht.
 
Nu groeit het menselijk verlangen
En de hunkering
Naar beelden die men nooit meer kan vervangen.


Boeli van Leeuwen
 
 
 
 
GOEDE VRIJDAG
 
Regen afgewisseld met zon.
Op het pleintje voor de kathedraal
staan in het wit de mooiste bruine meisjes
van de stad om Christus te begraven.
 
Afschuwelijke dag.
De Chinees op de hoek houdt zich doof
en verdomt het stiekem te verkopen tussen
de tralies van het half gebarricadeerde raam.
 
De hele handel staat stil
behalve in de bioscopen van Emile de la Fuente
die uit zuiver kapitalistische overwegingen
een film draait over het Lijdensverhaal.


Bea Vianen




LENGA DI MAMA
 
Mas ku 6000 idioma
na mundu ta eksistí,
-e mayoria di un minoria,
pero ta abo, papiamentu,
mas serka di mi kurason
mi tin
 
Ta den bo
mi ta ekspresá
detayenan mas ayá
ku ta zona manera muzik,
tono i melodia ku kisas
den e otronan no ta eksistí
 
Mas ku 6000 lenga
na mundu ta eksistí,
pero ta mi lenga di mama
ku papa i mama na kuchara
a duna mi mas mi ta tesorá,
mas na mi kurason mi tin pegá
 
Mas ku 6000 idioma
na mundu ta eksistí,
pero na papiamentu
literatura nos ta skirbi,
na papiamentu nos ta tradusí
obranan internashonal,
pa nos lenga di mama
mas ayá nos elevá
 
Manera e kunukero
no ta planta solamente
maishi sino tambe batata dushi
papaya,sòrsaka i kalbas
pa mayan e kosechá diversidat,
asina nos tambe mester tesorá
i protehá kada idioma
ku na mundu ta eksistí,
maske ta di e minoria
di mas chikí!


Hilda de Windt Ayoubi




MOEDERTAAL
 
Meer dan 6000 talen / zijn er in de wereld /-de meeste van een minderheid / maar jou , Papiamento, / heb ik het dichtst / bij mijn hart
 
In jou juist / kan ik terecht voor / de allerfijnste details / die klinken als muziek, / toon en melodie die misschien / in de andere talen niet bestaan.
 
Meer dan 6000 talen / zijn er in de wereld / maar mijn moedertaal / die liefdevol mijn vader en moeder / me met de lepel hebben ingegeven / die houd ik meest in mijn hart vast
 
Meer dan 6000 talen / zijn er in de wereld / maar in het Papiamento / schrijven we literatuur, / in het Papiamento vertalen we / de wereldliteratuur, / om onze moedertaal / ginder hoger op te tillen
 
Zoals een boer op het land / niet alleen mais plant / maar ook zoete aardappels / papaya, zuurzak en kalebas / om morgen verscheidenheid te oogsten, / zo moeten wij ook elke taal / koesteren en beschermen / die in de wereld bestaat, / al is het van de piepkleinste / minderheid, de taal!


Vertaling: Professor Pieter Muysken




WEGENS STERFGEVAL GESLOTEN
 
Al lang geleden gelezen in de jaren zeventig
speurend naar dat ene sterfgeval in de familie
dat er een reden was
om de gehele dag gesloten te zijn.
 
Zij die voor de deur stonden
lazen het bericht driemaal
voor sommigen een triest bericht
anderen vonden het een besparing.
 
Iedereen vroeg zich af
wie er was overleden.
De vrouw zat bij haar minnaar.
De man verliet het hoerenhuis.


Quito Nicolas




HEIMWEE
 
lopend tussen gele rijsthalmen
hun lied gezongen door landbouwers
zoek ik weer het leven dat gedijt
tussen de bibits
terwijl ik wegging
ging de rijstaanplant hier door
wapperende rokken van zwoegende vrouwen
de oogsttijd is nabij
regen waste hun zweet en geur weg
huilende kinderen
zingende mannen
giechelende vrouwen
sommige dansten, sommige dronken
het feest ging door
 
och, dat ik de vreugde
van de modder niet begreep


Cándani (Asha Radjkoemar)





ALLE DICHTERS EN AANVERWANTE AUTEURS
 
A. Amier, Frank Martinus Arion, Marius Atmoredjo, Bernardo Ashetu, Robin Baldewsingh, J.R. Basuki, Aletta Beaujon, Charles P. de Beauvois, Bhai (James Ramlall), Oda Blinder, Gershwin Bonevacia, Frank Booi, Aart G. Broek, Eddy Bruma, Edgar Cairo, Cándani (Asha Radjkoemar), Joseph Sickman Corsen, Eduardo Curet, Kwame Dandillo (Pieter Polanen), Michael Deak, Cola Debrot, Aagje Deken, Thea Doelwijt, Frida Domacassė, R. Dobru (Robin Raveles), Giselle Ecury, Nydia Ecury, Radna Fabias, Johan Farret, Hans Faverey, Frater Vedastus Bleijs, Harry de la Fuente, Chitra Gajadin, Enrique Goilo, Andrés Grimar (René de Rooy), A. de Groot, Klaas de Groot, Trudy Guda, Stan Haag, Fred de Haas, Henry Habibe, Albert Hagenaars, Carel de Haseth, Lucille Haseth, Albert Helman (Lou Lichtveld), Willem H.M. Hoyer, Rosabelle Illes, Drisana Deborah Jack, Elias Juliana, Eduard Kasimoen, Rahman Khan, Michiel van Kempen, Shon Kolá, Antoine A.R. de Kom, Lucy Kortram, Johannes Carolus Kruisland, Pierre A. Lauffer, John Leefmans, Boeli van Leeuwen, Noni Lichtveld, Rick Lina, Clyde Lo-A-Njoe, Jeangu Macrooy, Ken Mangroelal, P.P.M. de Marchena, Tip Marugg, Raj Mohan, Greta Monach, Robby Morroy, Jit Narain, Quito Nicolas, Federico Oduber, Robby Oeditram, Walter Palm, Nicolás Piña Lampe, Eddy Pinas, Rudy Plaate, Hugo Pos, Elly Purperhart, Igma van Putte-de Windt, Celestine Raalte, Eugène W. Rellum, Sonny Reiziger, Lupe Reyes, Hein Roethof, Scott Rollins, Paul François Roos, Ernesto Rosenstand, G.G.T. Rustwijk, C, van Schaik, Alfred Schaffer, Hendrik Schouten, Johanna Schouten-Elsenhout, Lasana M. Sekou, Jozef Slagveer, Michaël Slory, Wycliffe Smith, Glenn Sluisdom, Tobby Soekatma, Henna J.E. Spalburg, Petrus Stuyvesant, Srinivási (Martinus Haridat Lutchman), Surianto (Ramin Jozef Hardjoprajitno), Michael Tedja, Goedoe Goedoe Thijm, Harry van Tienen, Carry-Ann Tjong-Ajong, Ramon Todd Dandaré, Hariandi Todirijo, Trefossa (Henri de Ziel), Vicente Tromp, Typhoon (Glenn de Randamie), Corly Verlooghen, Bea Vianen, Dorus Vrede, Wendela de Vries, Gloria Wekker, Joanna Werners, Joan Wils, Hilda de Windt Ayoubi, Max Woiski, Betje Wolff, Kenneth Zandvliet, H. de Ziel.
 
 
 
'ALBUM VAN DE CARAÏBISCHE POËZIE'; Voorwoord Noraly Beyer; Samenstelling Michiel van Kempen en Bert Paasman; 256 pagina's; Rubinstein Publishing bv Amsterdam; ISBN 9 789047 629382; Prijs € 34,99.