
In de periode 2006-2008 nam de Indonesische
dichter/vertaler Landung Simatupang beetje bij beetje en in nauwe
samenspraak met Albert Hagenaars diens in 2003 in het Nederlands en
Engels verschenen bundel 'Tropendrift' onder handen. In afwachting
van een nieuwe boekuitgave zijn verzen uit deze vertaling in Bahasa
Indonesia, soms samen met de Engelse omzetting van John Irons, al her
en der verschenen. De opgedane ervaringen leidden enkele jaren
later tot het initiatief van Albert Hagenaars om samen met zijn
echtgenote Siti Wahyuningsih zelf Indonesische vertalingen te gaan
maken van Nederlandstalige poëzie en die via internet een zo groot
mogelijk bereik te geven. Daartoe zetten zij de site Suara suara dari
utara op, wat Stemmen uit het noorden betekent.
Begin 2013 werd
het voornemen besproken met de bevriende Amsterdamse auteur /
programmamaker Ezra de Haan. Die reageerde zo enthousiast dat enkele
weken later zijn gedicht 'Wit paleis (Chefchaouen)' onder de titel
'Istana putih' als
eerste
aflevering in de nieuwe vertaalrubriek verscheen.

Ruim zeven jaar later, op 22 juni 2020, verscheen de
200e vertaling! Het gaat om 'Wachter' / 'Penjaga' van Wil van Til,
behalve als dichter ook bekend als directeur van het momenteel in
Nijmegen gevestigde Poëziecentrum Nederland. Met dit aantal is,
voor zover bekend, de grootste, onder één noemer bijeengebrachte
verzameling Nederlandse gedichten in het Indonesisch tot stand
gekomen!

Omdat de vertalers in de grensstad Bergen Zoom wonen
en veel literaire contacten in België hebben was het van meet af aan
de bedoeling om ook gedichten te vertalen van Vlaamse dichters. Dat
gebeurde voor het eerst met 'De dichter' / 'Penyair' van Jo Gisekin,
gekozen uit haar bundel 'Het eiland van elkaar'.
Daarnaast
wilden Albert Hagenaars en Siti Wahyuningsih zeker niet alleen werk
van bekende dichters opnemen maar ook van dichters die nog niet een
"naam" als dichter hebben, zolang de kwaliteit daar tenminste
aanleiding toe gaf, bijvoorbeeld van Jan Kleefstra en Arjen Sevenster,
of zelfs onterecht al bijna vergeten zijn, zoals Jozef Eijckmans en
Rien Timmers.
Een volgende stap betrof aandacht voor werk van
Nederlandstalige dichters van Surinaamse en Antilliaanse afkomst. Tot
de eerste groep behoren dichters als Michael Slory en Karin
Lachmising, tot de tweede o.a. Quito Nicolaas en Hilda de Windt
Ayoubi. De naam Suara suara dari utara was daarmee deels
achterhaald. Omwille van de al verkregen naamsbekendheid werd besloten
die toch te handhaven.

Het oudste gedicht is van Herman Gorter, uit diens
bundel 'Verzen' (1890), en het jongste van Peter van de Graaf, die in
2020 debuteerde, met 'Daarzegger'.
De vertalers hebben geen
voorkeur voor een bepaalde stijl of thematiek maar kiezen niet gauw
gedichten met eindrijm en proberen, indien dat wel het geval is, de
eindrijmen te compenseren met andere vormen van klankovereenkomst,
waar het Indonesisch gelukkig opvallend veel mogelijkheden toe biedt.
De gestaag verschijnende vertalingen bleven niet onopgemerkt.
Het
eerste artikel over de site verscheen in januari 2014 op het
Vlaamse, door Henri-Floris Jespers geleide MCDR en was geschreven door
de Haagse auteur/theatermaker Erick Kila.

DE DICHTENDE
TOTOK
Het Nederlandse taalgebied en Indonesië:
nog steeds besluipt een sfeer van tempo doeloe dit ooit door
de geschiedenis gesloten huwelijk. Maar hoezeer ook, met name
in Den Haag, de tropische verrukkingen van toen herbeleefd
worden, met pasars, nasi goreng en de te vaak opgewarmde
Anneke Grönloh ('Brandend zand'), het kan niet verhelen dat er
slechts van éénrichtings-nostalgie sprake is. Het moderne
Indonesië heeft nauwelijks iets met Nederland of het
Nederlandse taalgebied.
Wat goed
dat er nu - buiten de mottenballengeur van Tante Lien etc. om
- een initiatief is geboren om de gevoelige taalsnaar van onze
poëzie te verklanken en te vertalen in het Bahasa Indonesia,
de officiële taal van Indonesië.
Met Suara
suara dari utara (stemmen uit het noorden), een site die
gewijd is aan vertalingen van Nederlandse en Vlaamse
gedichten, maken Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars al
sinds maart 2013 duidelijk dat Nederlandstalige poëzie ook
omgezet kan worden in een taal van ver buiten onze culturele
habitat. Het echtpaar, dat minimaal vier vertaalde gedichten
per maand publiceert, moet meer dan de gewone vertaalproblemen
overwinnen. Zo kent het Indonesisch minder woorden dan het
Nederlands. En ook zijn er vertrouwde zaken en zaakjes uit het
sociaal-culturele rugzakje van de westerling die in het Oosten
geen enkel belletje doen rinkelen. Wat doe je bijvoorbeeld met
'sneeuw' en met de 'fado'?
Het nodigt
de vertalers uit tot creatieve oplossingen en het subtiel
gebruik van equivalenten.
Bijna een
jaar na de start staat er een gevarieerde selectie gedichten
op de site. Niet alleen poëzie van de gebruikelijke grote
namen. Het vertaalduo heeft een eigenzinnige hand van
selecteren. Naast de vertalingen staan ook de Nederlandse
versies op SSDU. Er ontrolt zich een intrigerend poëtisch
landschap (staat u er ook al op?).
Laat deze
site (die draait zonder enige overheidsbemoeienis) maar rustig
groeien en rijpen. Het Bahasa Indonesia (nauw verwant aan het
officiële Maleis) wordt gebruikt in een aaneengesloten
taalgebied van 270 miljoen mensen. Heel bijzonder dat het
geluid van Nederlandse en Vlaamse dichters daar gehoord kan
worden. Wie weet, komt er te zijner tijd een tegenbeweging op
gang met vertalingen (in het Nederlands) van interessante
Indonesische dichters.
Woordenlijstje: totok - blanke Nederlander;
tempo doeloe - goede, oude tijd; pasar-markt
Erick Kila |
De organisatie van The Maastricht International Poetry
Nights 2014 nodigde Albert Hagenaars en Siti Wahyuningsih uit om
een aantal lange gedichten van Afrizal Malna in het Nederlands te
vertalen, ter gelegenheid van een optreden van deze baanbrekende
Indonesische dichter op het festival in oktober 2014. Dit was het
begin van een vriendschap, met de nodige ontmoetingen in Indonesië en
een optreden tijdens
de boekpresentatie 'Berlin Proposal' van Afrizal Malna, op 15
augustus 2015 in Bandung.
Het daaropvolgende jaar verschenen
twee van deze "Maastrichtse" vertalingen in het tijdschrift Terras, en
wel in het nummer
'Door de nacht' #08, mei 2015.

Vervolgens werd hen gevraagd om prozastukken in het
Nederlands te vertalen van de Indonesische schrijfster Dyah Merta die
naar
het
jaarlijkse internationale festival Read My World in De Tolhuistuin
in Amsterdam zou komen. In de editie van oktober 2015 stond Zuid-Oost
Azië centraal. Albert Hagenaars en Siti Wahyuningsih vertaalden
'Perkara Lebak dan Komedi Kalkun Panggang' ofwel 'De zaak Lebak en de
klucht van de geroosterde kalkoen' en 'Wong, angsa putih di sungai
nipah' ofwel 'Wong, de witte zwaan van de Nipah'. Op basis van
hun vertolking maakte John Irons, die jarenlang aan Poetry
International meewerkte, vervolgens een Engelse versie, die eveneens
door de organisatie werd ingezet.
En dan waren er nog vele
kleinere opdrachten en kansen. Een greep:
Een publicatie van de
Indonesische vertaling van twee gedichten van Leo Herberghs in
het Liber Amicorum
'Leo 90-Vrienden@boek', dat t.g.v. diens 90e verjaardag op
21 juli 2014 verscheen: 'Nasib' ('Lot') en 'Berakhir'
('Einde').
Een
optreden op 7 juni 2015 met Indonesische vertalingen van
poëzie van Jan Wessendorp naar aanleiding van
de presentatie van het boek 'Kruimels op de weg', dat als
catalogus van een overzichtstentoonstelling van de in
Soerabaja geboren Jan Wessendorp diende.
De
publicatie van 'Akan kubelikan apa untukmu, putraku?', de
vertaling van 'Wat zal ik voor je kopen, zoon?' van Jan Hanlo
in
het herdenkingsboek 'Ode an oote', nummer 1 van jaargang
18 van het tijdschrift Uitgelezen Boeken - Katern voor
Boekverkopers en Boekenkopers van de Amsterdamse uitgeverij De
Buitenkant. Augustus 2016.
Begin 2017
werd op verzoek een vertaling gemaakt, in zowel Bahasa
Indonesia als Ngoko (het eenvoudigste niveau van de vier die
het Javaans kent) van een lied van componiste / zangeres Marja
van Trier.
In
augustus 2017 verscheen bij Fantom Ebooks - Art Brut Digital
Editions de bundel 'Overvloed' van Bert Bevers, met het
gelijknamige gedicht in tien talen. Siti Wahyuningsih en
Albert Hagenaars verzorgden een versie in Bahasa Indonesia,
onder de titel 'Berlimpahan' die twee keer eerder werd
gepubliceerd: op
Suara suara dari utara in april 2014 en op
E-zine Fleurs du Mal op 21 april 2014.
Onder
auspiciën van de Stichting Dichter in Beeld in Heerlen
verscheen eind 2017
de brochure 'Bloem' van Maria Barnas met haar gelijknamige
gedicht in enkele tientallen vertalingen. Albert Hagenaars en
Siti Wahyuningsih leverden daarvoor 'Bunga'.
Een
voordracht op 20 november 2018 in de theaterzaal van het
Centrum voor de Kunsten Bergen op Zoom met o.a. Indonesische
poëzie van eerder geschreven gedichten als slotonderdeel van
het project Homm'age à Trois.
Op het
moment van publicatie van deze webpagina, juli 2020, zijn
Albert Hagenaars en Siti Wahyuningsih tenslotte bezig met een
opdracht van het
Nederlands Letterenfonds / Dutch foundation for literature. |
Het aantal Indonesische bezoekers van Suara suara dari
utara neemt nog steeds toe, een afspiegeling van de enorme groei van
internetgebruik in de archipel, die maar liefst 270 miljoen inwoners
telt! Ook wordt SSDU gelezen, zij het in mindere mate, in Maleisië,
waar een ongeveer gelijke taal wordt gebruikt.
UITNODIGING
Hoewel er steeds gedichten op een vertaling liggen te wachten, zijn
nieuwe bundels welkom. Albert Hagenaars en Siti Wahyuningsih zijn uit
pure passie met hun vertaalarbeid begonnen en hebben er na zeven jaar
nog lang niet genoeg van. Daar is geen financiële vergoeding aan
verbonden. Iedere dichter met een bundel bij een erkende uitgeverij
die er interesse in heeft om een gedicht te laten vertalen, kan het
best de betreffende uitgave opsturen naar
a.hagenaars7@kpnplanet.nl. De bundel zelf is de "gaji" (afgeleid van het woord
gage) ofwel de beloning voor het vertaalwerk.
DE BETROKKEN DICHTERS IN ALFABETISCHE VOLGORDE:
De gewenste
pagina's zijn te vinden door in de linker bovenhoek van de sitepagina
in het zoekvenstertje de naam in te toetsen en daarna op het
vergrootglas te klikken.
Gerrit Achterberg Wilfried
Adams (2 x) Barney Agerbeek Hans Andreus Frouke Arns Benno
Barnard Martijn Benders, Herman van den Bergh (2 x) Bert
Bevers (3 x) J.C. Bloem Catharina Boer (4 x) Antoon Van
den Braembussche (3 x) Piet Brak Leopold Van den Brande (2 x)
Willem Brandt Stefaan van den Bremt (2 x) Frans August Brocatus
(2 x) Nic van Bruggen Frans Budé (2 x) Andreas Burnier
Philippe Cailliau (4 x) Martin Carrette Hans Claus Patrick
Conrad (2 x) Patrick Cornillie Emma Crebolder (2 x) Marleen
De Crée (2 x) Maria van Daalen (2 x) Kreek Daey Ouwens
Annelie David (2 x) Frank Decerf Job Degenaar (2 x) Frans
Deschoemaeker Olaf Douwes Dekker (2 x) Charles Ducal (2 x)
Anton van Duinkerken (2 x) Clara Eggink Remco Ekkers Jan
Elburg Maarten van den Elzen Maarten Embrechts Jan Emmens
Cécile Evers Jozef Eyckmans (2 x) Richard Foqué (3 x) Rabin
Gangadin J.H. van Geemert Paul Gellings (2 x) Ida
Gerhardt Maurice Gilliams Jo Giseken (2 x) Herman Gorter (2
x) Peter van de Graaf Guillaume van der Graft J. Greshof
Mieke Grever Els de Groen Christina Guirlande Ezra de
Haan (4 x) Jacob Israel de Haan Jos De Haes Albert Hagenaars
(3 x) Marijke Hanegraaf (2 x) Jan Hanlo Leo
Herberghs (2 x) Kees Hermis Erik Heyman Guy van Hoof
Marijke van Hooff Philip Hoorne (2 x) Ed. Hoornik Joris Iven
Karel Jonckheere Martien J.G. de Jong Pierre Kemp (2 x) Erick
Kila (2 x) Jan Kleefstra Bert Kooijman Anton Korteweg (3 x)
Jan Kostwinder (2 x) Johanna Kruit (2 x) Karin Lachmising
Mariet Lems Erik Lindner (2 x) Roel Richelieu van Londersele
(2 x) Hans Lodeizen Lucebert Pieter Luykx H. Marsman (2 x)
Erik Menkveld Willem de Mérode Frans Mink Theo Monkhorst
Herbert Mouwen Jit Narain Y.Né Quito Nicolaas
Martinus Nijhoff Roger Nupie Paul van Ostaijen (2 x) Ester
Naomi Perquin Frank Pollet (2 x) Sonja Prins Paul Rigolle
Paul Rodenko (2 x) A. Roland Holst Scott Rollins Ruben van
Rompaey Adriaan de Roover Hannie Rouweler J.C. van Schagen
Bert Schierbeek Margreet Schouwenaar Arjen Sevenster Jan Jacob Slauerhoff Michael
Slory Nico Slothouwer Gabriel Smit Paul Snoek Alja Spaan
Brigitte Spiegeler Lucienne Stassaert Jos Steegstra Hans
Tentije Wim van Til (2 x) Rien Timmers Mark van Tongele
Tymen Trolsky Karel Wasch J. W. F. Werumeus Buning Hilda de
Windt Ayoubi Rob van Uden Jabik Veenbaas Anne Vegter
Simon Vinkenoog Frank De Vos Hendrik de Vries Victor
Vroomkoning (3 x) Elly de Waard Hans van de Waarsenburg
Hans Warren Jan Wessendorp Rogi Wieg (2 x)
|