Musicus en tekstschrijver Arnold de Boer (1974, Makkum) vroeg Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars om een oorspronkelijk door hem in het Fries geschreven gedicht in zowel het Indonesisch als het Javaans te vertalen voor zijn album 'Witst noch dat d'r neat wie'.

Arnold de Boer is actief met het over de hele wereld opererende soloproject ZEA en ook in undergroundband The Ex, goed voor een mix van zeer uiteenlopende genres als punk rock, free jazz en folk. Hij publiceerde 'Kowtow to an idiot' (2000), 'Today I forgot to complain' (2003), 'Insert parallel universe' (2006) en 'The beginner' (2010). In 2017 verscheen bovendien het Friese album 'Moran gean ik dea'. Al deze albums zijn volledig door hem geschreven en, onder de naam ZEA, gepubliceerd.
Hij toerde door al meer dan veertig landen en verzorgde ruim 2000 optredens, meestal in samenwerking met andere musici, onder wie Oscar Jan Hoogland en King Avisoba.

Albert en Siti Hagenaars vertaalden samen het gedicht 'Boarne' in Bahasa Indonesia en Siti alleen in het Ngoko (één van de Javaanse statustalen). De tekst verwijst naar het uitmoorden van de bevolking van Banda in 1621 onder leiding van Jan Pieterszoon Coen in naam van de VOC.




BOARNE

Sjoch, swij en lústerje
     Wy traine it ferlijen

Skilje
moarn dyn garaazje
     De bannen moatte nij

Omearmje
ien kâld blok moarmer
     Meitsje dy winterklear

Hâld op mei
flokken, gûlen, razen
neat wolle
     Beleavje bittere kjeld

Ik sjoch dyn
eagen ferstienjen
dyn mûle lûkt wei
Dyn hege learzens fan glês
dyn sjaal rûkt nei klaai
Der lizze hjir bern te sliepen
dy kinne net sûnder heit

Fluch, kom út dy steech
     Der komt in auto oan

Mar rin net
dwers troch de, dwers troch de tunen
     Brûk even dyn ferstân

Toe klim net
boppe op dat ferekte stânbyld
     Der hingje kamera's

Hy hat d'r
tûzenen, tûzenen omlein
     De Banda genoside wie dat

Eagen ferstienjen
dyn mûle lûkt wei
Dyn hege learzens fan glês
dyn sjaal rûkt nei klaai
Der lizze hjir bern te sliepen
dy kinne net sûnder heit





Pagina 18.




SUMBER

Lihat, diam dan dengar
     Kami terlatih untuk segala kesulitan

Panggil
garasimu besok
     Ban-banmu perlu diganti

Memeluk
sebuah blok marmer yang sejuk
     Persiapan untuk musim dingin

Aku mendengar
kamu menggerutu, menangis, gaduh
tak mau sesuatu
     Mencintai kedinginan yang luar biasa

Aku melihat
matamu membatu,
mulutmu menjadi tak terkenal
Sepatu bot hujanmu dari kaca,
syalmu berbau seperti lumpur
Anak-anak tertidur disini
yang tak bisa tanpa ayahnya

Cepat, keluar dari gang itu
     Ada sebuah mobil datang

Tetapi jangan berjalan lurus,
jangan berjalan di atas taman
     Pikirkan sejenak

Jangan menaiki
patung jahat itu
     Ada kamera-kamera.

Dia telah membunuh
ribuan korban, ribuan
     Banda genosida itu

Mata membatu,
mulutmu menjadi tak terkenal
Sepatu bot hujanmu dari kaca,
syalmu berbau seperti lumpur
Anak-anak tertidur disini
yang tak bisa tanpa ayahnya





Arnold de Boer. Foto: Jo Tromp. Pagina 44.



'Witst noch dat d'r neat wie' wordt in november 2021 uitgebracht, als CD, als LP én als boek. De muziek wordt alleen in het Fries vertolkt. De teksten verschijnen in meerdere talen maar alleen in het boek. Het gaat, verspreid over de 15 tracks, om bijdragen in het Chinees, Deens, Farefari, Gaeilge, Engels, Frans, Italiaans, Pools, Sranan Tongo en Vietnamees.
Tevens komen teksten aan bod van Jacques Brel, Christiaan Hendrik Eersel, Hans Faverey, Benjamin E. Mays, Bert Schierbeek.
Art work en lay-out van het project waren in handen van Monique Vogelsang.




BONUS
Uiteindelijk werd onderstaande Javaanse vertaling van 'Boarne' niet opgenomen.




SUMBER

Deleng , meneng lan ngrungokake
     Kito dilatih kanggo sak kabehe kangelan

Telpon
garasimu sesuk
     Ban-banmu kudu diganti

Ngrangkul
blok marmer sing anyep
     Persiapan kanggo mangsa adem

Aku ngrungokake
kowe gremengan, nangis
giduh ra pingin opo opo
     Seneng hawa adem sing ora bisa dipercoyo

Aku ndeleng mripatmu rubah dadi watu
cangkemmu ora iso di kenali
Sepatu bot udanmu seko koco,
selendangmu
mambu lendhut
Bocah-bocah padha turu ing kene
sing ora bisa nindakake tanpa bapakne

Cepet, metu seko gang iku
     Ono mobil teka

Nanging ojo mlaku maju
ojo mlaku sak nduwure taman
     Pikiren sedela

Ojo munggah pathung ala kuwi
     Ono akeh kamera kamera

Dheweke wis mateni
ewonan korban ewonan
     Banda pembantaian kuwi

Mripat dadi watu,
cangkemu ora iso di kenali
sepatu bot udanmu seko kaca
selendangmu mambu lendhut
Bocah bocah podho turu ing kene
sing ora iso nindhakake tanpa bapakne.


Vertaling: Siti Wahyuningsih





Pagina's 21 en 22.




Eind oktober 2021 verscheen 'Boarne' digitaal als single:
https://zea.hearnow.com/boarne




Klik op de links hieronder voor meer informatie over Arnold de Boer:

VPRO - Interview met Arnold de Boer

Louder Than War - Interview met Arnold de Boer

Volkskrant - "Het moest in het Fries"